In ons land is vrijwel ieder huishouden aangesloten op het rioolnetwerk. Wist je dat er in ons land zo’n 126.000 kilometer riolering in de grond ligt? Het lijkt allemaal zo vanzelfsprekend. Het water uit het toilet, douche of uit de keukengootsteen loopt allemaal het rioolnetwerk in. Ook het regenwater dat via de dakgoot en regenpijp wordt afgevoerd, komt er vaak in terecht. Uiteindelijk komt het riool uit bij de zuiveringsinstallatie van het waterschap. Om het rioolnetwerk goed te laten blijven werken, is het belangrijk dat er regelmatig onderhoud wordt uitgevoerd.
Hoe het rioolnetwerk werkt
Water, we kunnen niet zonder, maar er is ook water dat we graag zo snel mogelijk afvoeren. Dat is het water van het toilet, de gootsteen, wasmachine, de douche en vaatwasser. Dit is vervuild afvalwater dat via de riolering in huis moet worden afgevoerd naar het openbare rioolnetwerk.
Daarnaast moet er ook regenwater worden afgevoerd, zowel vanaf jouw eigen grondgebied als vanaf de openbare ruimtes zoals de straten en pleinen. Dit kan via een gescheiden netwerk of via hetzelfde rioolnetwerk dat voor het afvalwater wordt gebruikt.
Het rioolnetwerk ligt grotendeels onder de weg. In ons land is daar vrijwel ieder huis op aangesloten, vaak dus met twee aansluitingen. Eén voor het afvalwater dat moet worden gereinigd en één voor het overtollige en veel schonere regen- en grondwater.
Deze gescheiden rioolnetwerken komen we vooral in nieuwbouwwijken tegen. Het grote voordeel hiervan is dat de zuiveringsinstallaties minder water hoeven te verwerken. Het is hierbij wel belangrijk dat er geen vuil water op de regenwaterafvoer wordt geloosd, want dan raakt het grondwater vervuild.
Het grootste deel van het rioolnetwerk is echter gemengd. Het nadeel hiervan is dat er bij grote regenval veel regenwater wordt gemengd met het afvalwater. Hierdoor kan het riool vol raken en overstromen. Hierdoor kan er vervuild water in bijvoorbeeld sloten en vijvers terechtkomen. Gemeentes zijn dan ook volop bezig om rioolnetwerken gescheiden te maken.
Daarnaast is er ook nog de zogenaamde drukriolering. Hierbij wordt het afvalwater met behulp van een pomp via veel dunnere rioolbuizen, ook wel persleiding genoemd, naar de zuiveringsinstallatie afgevoerd.
Drukriolering zien we vaak op het platteland bij boerderijen of afgelegen huizen, maar ook bij woonboten. In deze buitengebieden zie je dan langs de weg of op het terrein van de eigenaar groene pomp kastjes staan. Hierop is een rode lamp bevestigd, die gaat branden bij een storing aan de pomp.
De waterzuiveringsinstallatie
Het vervuilde afvalwater stroomt via het rioolnetwerk naar de waterzuiveringsinstallatie die in beheer is van het waterschap. Hier wordt het water gezuiverd en vervolgens geloosd op het oppervlaktewater. Het schone regenwater wordt ongezuiverd geloosd maar men laat het ook weleens in de grond zakken.
Bij het zuiveren wordt allereerst met behulp van een rooster al het plastic, papier en bladeren verwijderd. Vervolgens stroomt het afvalwater door een zeef naar de bezinktanks. Doordat het water hier stilstaat, zullen zand en andere fijne stofdeeltjes naar de bodem zakken.
Dit zogenaamde slib wordt afgevoerd naar de slibverwerking. Het water wordt vervolgens met behulp van bacteriën op een biologische manier gezuiverd. De bacteriën die alle vervuiling hebben opgegeten, gaan vlokken vormen. Deze zullen naar de bodem zakken en deels naar de slibverwerking worden afgevoerd. Een deel kan worden hergebruikt. Het gezuiverde water wordt vervolgens op het oppervlaktewater geloosd.
Naast de gemeentelijke zuiveringsinstallaties, zijn er ook nog de mini afvalwaterzuiveringsinstallaties voor een individuele behandeling van afvalwater, oftewel IBA’s. Deze situaties vinden vooral terug in de buitengebieden waar nog geen drukriool ligt en de afstand naar het openbare riool te groot is of niet rendabel genoeg is.
Het onderhoud van het rioolnetwerk
Als eigenaar van een woning of bedrijfspand ben je verantwoordelijk voor het onderhoud van de riolering op jouw eigen terrein. Ook als deze (deels) moet worden vervangen.
De gemeente is de eigenaar van het openbare rioolnetwerk en daarmee dus ook verantwoordelijk voor het onderhoud van het rioolnetwerk, het oplossen van problemen en eventuele vervanging.
Het is dus de gemeente die ervoor zorgt dat ons rioolnetwerk goed werkt. Hier betalen we overigens ook allemaal belasting voor.
In ruil daarvoor voert de gemeente controles uit, houden ze het rioolnetwerk schoon en zorgen ze voor reparaties. Hiermee voorkomen ze dus grote problemen of dat het vroegtijdig moet worden vervangen. Een goed onderhouden rioolbuis kan namelijk wel zo’n veertig tot honderd jaar mee.
De onderhoudswerkzaamheden zijn zeer divers. Voor het controleren van het rioolnetwerk worden vaak robots ingezet. Met behulp van een camera kan men precies zien waar problemen dreigen te ontstaan door verzakkingen, vervuiling maar ook bijvoorbeeld ingegroeide boomwortels. Zo kan men de staat van het rioolnetwerk bepalen maar ook zien welke onderhoudswerkzaamheden noodzakelijk zijn.
Daarnaast beheert de gemeente ook de voorzieningen voor de riolering die boven de grond ligt. Denk hierbij aan de goten langs de weg bijvoorbeeld. Je zult vast wel eens de vrachtwagens zijn tegengekomen met de enorm lange slurf, waarmee de regenputten worden gereinigd.
Als rioolbuizen in een slechte staat zijn, moeten ze worden vervangen. Steeds vaker gaat men echter over tot renovatie, waarbij de oude buis aan de binnenkant een nieuwe laag krijgt. Dit bespaart een hoop kosten en overlast.
Als de oude buizen vervangen worden, komen er meestal wel twee voor terug, te weten één voor het afvalwater en één voor het overtollige regenwater.
Wat je zelf kunt bijdragen aan een goed werkend rioolnetwerk
Zoals gezegd is de gemeente verantwoordelijk voor het onderhoud van het rioolnetwerk. Alles begint bij ons thuis. Voorkom dat er geen afval in het riool terechtkomt. Toiletpapier mag uiteraard wel.
Ook de afvoer van regenwater kunnen we heel goed beperken. Door een eenvoudige regenton te installeren hoeft dit water niet worden afgevoerd, maar kun je het hergebruiken om je planten water te geven.
Een groen dak op de schuur of overkapping isoleert niet alleen goed, maar vangt ook regenwater op dat vervolgens niet meer wordt afgevoerd. Door niet de gehele tuin te betegelen bereik je hetzelfde effect, door het water in de grond te laten zakken.
Zo zie je maar, een gezond milieu en een goede waterhuishouding beginnen bij onszelf.